Tus Music & Arts
Thời kỳ Phục hưng (1400-1600) là một giai đoạn lịch sử quan trọng trong lĩnh vực âm nhạc châu Âu, đánh dấu sự phục hưng và phát triển mạnh mẽ của nghệ thuật âm nhạc sau thời kỳ Trung cổ. Thời kỳ này chứa đựng những sáng tạo đột phá và ảnh hưởng sâu rộ đến sự phát triển của âm nhạc trong thời gian tới.
Trước thời kỳ Phục hưng, âm nhạc châu Âu chủ yếu theo trường phái giáo hội và tôn giáo. Tuy nhiên, từ thế kỷ 15, sự bùng nổ của nền văn hóa và nghệ thuật tạo điều kiện cho sự đa dạng hóa của âm nhạc. Sự phát triển của in ấn và sự gia tăng của tầng lớp thượng lưu cũng thúc đẩy việc sản xuất và tiêu thụ âm nhạc.
Trong viết nhạc đối âm, những nhà soạn nhạc thời Phục hưng dựa nhiều vào việc mô phỏng, sự trình bày liên tiếp, gần gũi về khoảng cách trong một hay nhiều bè giọng có cùng ý đồ giai điệu. Kỹ thuật mô phỏng đã được sử dụng từ cuối thế kỉ 14 nhưng trong thời Phục hưng nó đã trở thành một yếu tố cấu trúc chính trong âm nhạc. Nếu một bè giọng bắt chước một bè giọng khác một cách nhất quán trong một khoảng cách thời gian dài vừa phải, hai bè giọng sẽ hình thành nên một canon (tạm dịch là “luân khúc”). Trong âm nhạc thời Phục hưng, những cặp bè giọng chuyển dịch trong một canon suốt cả tác phẩm hay một phần tác phẩm trong khi những mô phỏng ngắn hơn diễn ra trong những bè giọng khác.
Nhà soạn nhạc nhiều tài nhất đầu thời Phục hưng là Guillaume Dufay. Ông đã viết các motet có sự phức tạp gần với phong cách của ars nova cũng như các chanson theo một kiểu mới hơn và nhẹ nhàng hơn. Nhà soạn nhạc nổi bật về thể loại chanson là Gilles Binchois.
Ảnh hưởng của những nhà soạn nhạc Bourgogne đến giữa thế kỉ 15 đã suy giảm. Từ khoảng năm 1450 đến khoảng 1550 hầu hết các chức vụ về âm nhạc quan trọng ở châu Âu do những nhà soạn nhạc sinh vào thời đó ở Hà Lan, Bỉ và những vùng của nước Pháp kề cận đó nắm giữ. Những nhà soạn nhạc này thường được gọi là Người Hà Lan theo tên vùng đất quê hương họ.
Nói chung những Người Hà Lan ưa thích kiểu âm thanh đồng nhất hơn, chẳng hạn như do một hợp xướng không nhạc đệm tạo ra. Kết cấu âm nhạc chiếm ưu thế của họ là đối âm với mọi bè giọng có tầm quan trọng ngang bằng. Các đặc trưng âm nhạc này tương phản với kiểu âm thanh Bourgogne điển hình, trong đó mỗi bè giọng có mầu sắc riêng (chẳng hạn như một giọng solo được hai nhạc cụ solo khác đệm cho) và trong đó một giọng sẽ trội hơn các giọng khác.
Những Người Hà Lan tiếp tục truyền thống Bourgogne về sáng tác chanson, motet và mass. Mặc dù nhiều tác phẩm mass xuất sắc được sáng tác vào cuối thế kỉ 15 và thế kỉ 16 nhưng thể loại mass khi đó không tạo ra một sự thách thức như nó đã từng làm đối với những nhà soạn nhạc Bourgogne. Các kỹ thuật cơ bản để thống nhất một bản mass toàn vẹn đã trở thành đặc tính chung của mọi nhà soạn nhạc, lời ca của mass, vẫn luôn giữ nguyên, khơi gợi ít kiểu phổ nhạc hơn. Phần lớn vì những lý do này, thể loại motet trở thành phương tiện biểu lộ để thử nghiệm. Lời ca, rút ra từ mọi phần của Kinh Thánh cũng như từ các nguồn khác, gợi ra cho các nhà soạn nhạc nhiều ý tưởng âm nhạc mang tính minh họa. Chanson của thế kỉ 16 đã xa rời hẳn vẻ hấp dẫn đơn giản của các bài tình ca Bourgogne. Chúng có xu hướng được đối âm tỉ mỉ hoặc là được rót đầy bằng các ngụ ý âm nhạc dí dỏm ám chỉ tiếng gọi chim, tiếng rao của những người bán dạo ngoài phố và tương tự thế. Những chanson của các nhà soạn nhạc người Paris Claudin de Sermisy và Clément Janequin minh họa cho phong cách thứ hai.
Những Người Hà Lan hàng đầu là Johannes Okeghem, Jacob Obrecht, Josquin Desprez và Orlando di Lasso. Trong số những nhạc sĩ Ý nổi bật nhất cuối thời Phục hưng có Giovanni da Palestrina. Âm nhạc của ông điển hình cho dòng phức điệu hợp xướng ngang bằng, điều là tiêu chuẩn chính của phong cách âm nhạc Phục hưng. Những nhạc sĩ danh tiếng khác của thời kỳ này gồm cả nghệ sĩ organ, nhà soạn nhạc người Anh William Byrd và nhà soạn nhạc người Tây Ban Nha Tomás Luis de Victoria. Điều quan trọng đối với sự phát triển của âm nhạc là sự phát triển của các kỹ thuật in ấn tác phẩm âm nhạc. Được một thợ in Venice tên là Ottaviano dei Petrucci sáng chế ra lần đầu tiên, các kỹ thuật như vậy mau chóng được đưa vào sử dụng ở Antwerp, Nürnberg, Paris và Rome.
Một trong những phương diện nổi bật của thời kỳ Phục hưng là sự phát triển của âm nhạc nhạc viện và âm nhạc dân tộc. Các nhạc viện và triều đình trở thành trung tâm tập trung của các tác giả và nhạc sĩ. Một số tên tuổi nổi bật trong giai đoạn này bao gồm:
Giovanni Pierluigi da Palestrina (1525-1594): Palestrina được coi là một trong những nhà soạn nhạc quan trọng nhất của thời kỳ Phục hưng. Ông nổi tiếng với việc phát triển tiếng hát đa giọng với những tác phẩm chủ yếu là các bản lễ kinh điển. Palestrina cũng được coi là người đã định hình nên phong cách nhạc hòa âm truyền thống.
Orlando di Lasso (1532-1594): Là một nhà soạn nhạc người Bỉ, Orlando di Lasso có ảnh hưởng sâu sắc đến âm nhạc chơi theo nhóm, đặc biệt là thể loại madrigal. Ông sáng tạo trong cả nhạc viện và dưới sự bảo trợ của các thế lực tôn giáo.
Thomas Tallis (1505-1585): Nhạc sĩ người Anh này đã đóng góp quan trọng cho sự phát triển của nhạc viện Anh, với các tác phẩm chủ yếu là các bản nhạc thánh và nhạc viện.
Claudio Monteverdi (1567-1643): Một tên tuổi quan trọng trong việc chuyển từ thời kỳ Phục hưng sang thời kỳ Baroque, Monteverdi đánh dấu sự chuyển đổi từ nhạc hòa âm truyền thống sang thể loại opera, với tác phẩm tiêu biểu "L'Orfeo".
William Byrd (1543-1623): Nhạc sĩ người Anh này đã sáng tạo trong nhiều thể loại nhạc khác nhau, từ nhạc thánh đến nhạc chơi. Ông cũng là một trong những nhà soạn nhạc đầu tiên sáng tạo ra các bản nhạc cho bàn phím, như "My Ladye Nevells Booke" cho đàn cổ điển.
Thời kỳ Phục hưng không chỉ đánh dấu sự đa dạng hóa của thể loại nhạc và phong cách sáng tạo, mà còn mở ra con đường cho những phát triển lớn sau này trong lĩnh vực âm nhạc. Từ những nguồn cảm hứng này, các nhà soạn nhạc của thời kỳ Baroque đã tiếp tục khám phá và phát triển thêm những ý tưởng mới, định hình nên những trường phái và phong cách âm nhạc độc đáo.
